KOBİ’lerde iç kontrol ve iç denetim mekanizmalarının risk yönetimi ile birlikte uygulanması, yönetim becerilerinin ve kurumsal yetkinliklerinin geliştirilmesinde etkilidir.
Gelişen ve değişen rekabet unsurları karşısında KOBİ’lerin güçlü durması için modern yönetim tekniklerini uygulayarak kurumsallaşma yönünde adım atması önem taşımaktadır. Bu kapsamda küçük ve orta ölçekteki işletmelerin şeffaf, hesap verebilir, yasa ve yönetmeliklere uyumlu yönetim yaklaşımlarını benimsemesi gerekir.
KOBİ’lerde iç kontrol ve iç denetim mekanizmalarının çalıştırılması ve bu fonksiyonların, sürecin devamlı bir parçası haline getirilmesi yönünde alışkanlığın oluşturulması ise modern yönetim kültürünün temelini oluşturuyor.
KOBİ’lerde Kurumsallaşma
KOBİ’ler Türkiye’nin ekonomik kalkınmasında en önemli temel dayanaklardan birini oluşturmaktadır. Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de işletmelerin yaklaşık %99’undan fazlasını KOBİ’ler oluşturuyor. Yenilenen KOBİ tanımına göre Türkiye’deki mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletme sayısı yaklaşık 3.500.000’dir.
Ticaret ve teknolojide baş döndüren hızda değişen koşullar, neredeyse tüm KOBİ’leri global birer oyuncu olmaya zorluyor. Yerel kalmak ise giderek daha güç hale geliyor. Rekabete eşlik ederken kârlılığı korumak ve yasalara uyum sağlamak KOBİ’leri farklı bir yönetim şekline doğru yönlendiriyor: Kurumsal KOBİ.
Orta büyüklükteki işletmeler, küçük işletmeler ve hatta mikro işletmeler artık hayatta kalmak için yönetim stratejilerinde belirli standartlara sahip olmak zorunda kalıyor. Bunu başarmak için izleyecekleri kurumsallaşma yolunda onları bekleyen iki temel fonksiyon bulunuyor: Risk yönetimi ile birlikte iç kontrol ve iç denetim.
İç kontrol ve iç denetim arasında yakın ve güçlü bir ilişki bulunmaktadır. İç kontrolün bağımsız fonksiyonu iç denetimdir. Risklerin azaltılması için gerekli sistemlerin oluşturulması ve uygulanmasını iç kontrol sağlar. İç denetim ise iç kontrollerle ilgili olarak yönetime bilgi sağlar, değerlendirmeler yapar ve önerilerde bulunur.
KOBİ’lerin henüz bağımsız denetim konusunda yeterli bilgi ve birikime sahip olmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. Artan rekabet ortamında KOBİ’lerin faaliyetleri sırasında karşılaştığı riskler çeşitlenerek artmaktadır. Teknolojik gelişmeler sonucunda niteliği değişen artan sayıdaki riskleri yönetmek giderek zorlaşmaktadır. Bu riskleri etkin yönetemeyen küçük ve orta ölçekteki şirketler ise önemli zararlar ve itibar kayıpları ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Piyasa ve operasyon riskine maruz kalmanın yanı sıra yüksek rekabet ortamında likidite yönetimi ve yasal uyum mekanizmaları da oluşturması gereken KOBİ’lerin, daha fazla kurumsal donanıma sahip olması gerektiği görülmektedir.
Kurumsallaşmak için işletme bünyesinde kontrol, risk yönetimi ve iç denetim mekanizmalarının etkin bir şekilde oluşturulması ve işletilmesi gerekmektedir.
KOBİ’lerde İç Denetim
İç denetim kurumsallaşmanın en etkili mekanizmalarından biridir.
İç denetimin temel amacı değer katmaktır. Global ölçekte kabul edilen etik kuralları, standartları ve metodolojisi ile KOBİ’lere katma değer sağlayan bir faaliyet olan iç denetimin faydaları aşağıdaki gibidir:
- İç kontrol, risk yönetimi ve yönetişim sistemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunur
- Süreçlerin iyileştirilmesini, kaynakların etkili ve verimli kullanılmasını sağlar
- Risklerin neden olabileceği kayıpları azaltır
- Hata, hile ve suiistimallerin önlenmesine yardımcı olur, kayıpları azaltır, cezaların önüne geçer, itibarı korur
- Sağlıklı karar alınmasına ve hedeflere ulaşılmasına katkıda bulunur
- Değer katar
KOBİ’lerde iç denetimin farklı türleri vardır: Bunlar yasal uyum, sistem, performans, mali ve bilgi teknolojisi denetimidir. İç denetim mekanizmasını çalıştıran işletmeler, iç sistemleri ve dolayısıyla kurumsal yapıları güçlenerek riskleri daha etkili yönetme, zararları önleme, sağlıklı büyüme ve rekabet gücünü artırma konusunda rakiplerinden bir adım öne geçme fırsatını yakalayacaktır.
İç denetim sürecine giren KOBİ’lerin iş kültüründe de değişiklikler yaşanacaktır. Bilginin objektif sağlandığı işletmelerde, örneğin işlemlerin mevzuata uygunluğunu aramak, hata aramak gibi faaliyetlere gerek kalmayacak, bunun yerine iyi uygulama örneklerini yaygınlaştırma, gelecek odaklı düşünme ve en önemlisi ortak, yönetici veya işlem odaklıdan sistem ve süreç odaklı hale gelme sayılabilir.
KOBİ’lerde İç Kontrol
İç kontrol mekanizması kuran KOBİ’ler ortaklar, yöneticiler ve çalışanlardan etkilenen operasyonların etkinliği ve verimliliğini artırır, finansal raporların güven seviyesini yükseltir, kanun ve düzenlemelere daha uyumlu hale gelir. KOBİ’lerde iç kontrolün faydaları aşağıdaki gibidir:
- Amaçlara, politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesi
- Varlık ve kaynakların korunması,
- Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulması,
- Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesi
Etkin ve güçlü bir iç kontrol sistemi KOBİ’lerde operasyonların etkinliği ve verimliliğini artırır, mali ve yönetsel raporların güvenilirliğini sağlar. Sonuç olarak KOBİ varlıklarının korunmasını sağlayan iç kontrol mekanizması işletmelerin finansal, operasyonel ve stratejik amaçlarına ulaşmalarını sağlar.
KOBİ’lerde İç Kontrol ve İç Denetim İlişkisi
Küçük ve orta ölçekli işletmelerde faaliyetlerin doğrudan kontrol edilme imkânı azaldıkça iç kontrol sistemi kurma gereği artar. Bu sistemin etkinliğinin değerlendirilmesi için ise iç denetim faaliyeti gerekir. İç denetim, iç kontrolün bir parçası olup bunlar, birbirinden farklı ancak birbirini tamamlayan iki kavramdır.
İç denetim, iç kontrol sisteminin yeterliliği, etkinliği ve işleyişiyle ilgili olarak yönetime bilgiler sağlar, değerlendirmeler yapar ve önerilerde bulunur. Öte yandan, iç kontrol ise fonksiyonel açıdan bağımsız bir kişi tarafından gerçekleştirilen iç denetimden farklı olarak işletmede oluşturulan işleyiş, yöntem ve kuralların tümüdür.
İç denetim, iç kontrol sisteminin etkinliğini değerlendirmek için sürekli veya belirli zamanlarda çalıştırılır. İç kontrol ise sürekliliği olan bir kontrol mekanizmasıdır. İç denetim KOBİ yöneticilerine ne kadar kıymetli bilgiler sunsa da güçlü ve etkin iç kontrol olmadan yeterli katkıyı sağlayamaz.
Halbuki hızlı karar alması gereken KOBİ’lerde tespit edilen aksaklıklara ilişkin düzeltici önlemler derhal yerine getirilmelidir. Sermayedar ve yöneticiler şirketin ana ve yardımcı faaliyetlerinin tümünü izleyebilmeli ve değerlendirilmelerini bu çerçevede yapabilmelidir.
İç kontrol sisteminin etkin ve verimli işleyebilmesi; sermayedarlardan başlamak üzere tüm yöneticilerin rol ve sorumluluklarını iyi bilmeleri ve yerine getirmelerine doğrudan bağlıdır.
KOBİ’lerde İç Denetim ve İç Kontrol İhtiyacı Neden Önemlidir?
Yerel piyasadaki konumunu koruyarak global piyasalara girme hedefi olan işletme ortakları ve yöneticilerinin, kurumsal yönetişim konusunda daha istekli olduğunu gözlemliyoruz. Modern yönetim tekniklerini uygulama konusunda yenilikçi bakış açısına sahip olan KOBİ yöneticilerinin zorunlu olmadıkları halde bu yolu seçmelerinin altında yatan bazı mantıklı gerekçeler bulunuyor.
- Yatırımcıların güvenini kazanmak
- Objektiflik ve şeffaflık düzeyini yükseltmek
- Yönetim düzeyinde denetim mekanizması oluşturmak
- Muhasebe bilgi kalitesini artırarak bilgiyi yönetsel amaçlı kullanmak
- Gerek iç ve gerekse dış güven unsurunu artırmak
- Büyüme hedefi doğrultusunda ortaklık ve satın alma kararlarını değerlendirmek
KOBİ Risk Danışmanı Teolupus
Teolupus, uzmanlığı doğrultusunda profesyonel KOBİ danışmanlığı kapsamında mikro, küçük ve orta büyüklükteki KOBİ’lere özel hizmetler sunmaktadır.
Sertifikalı İç Denetçilerimiz (Certified Internal Auditor-CIA) ile Teolupus olarak COSO İç Kontrol Çerçevesi kapsamında KOBİ’lerin iç kontrol ve iç denetim yapısını inceliyoruz. Katma değer sağlayan hizmetlerimizle işletmenizin verimlilik, etkinlik ve itibar artışına yardımcı oluyoruz.
KOBİ iç kontrol ve iç denetim mekanizmalarını çalıştırmak, iç denetim departmanı kurmak, KOBİ’nizin maruz kaldığı riskleri değerlendirmek ve kurumsal risklerinizi daha iyi yönetmek için bizimle iletişime geçin.
Bu gönderi şu adreste de mevcuttur: English